Hỏi: Người nhà tôi bị quy tội trộm cắp. Công an tiến hành khám nhà vì nghi ngờ có chứa tang vật. Đề nghị luật sư cho biết trong trường hợp nào công an được phép khám nhà? Quy định của luật khi khám xét? Chúng tôi, các thành viên trong gia đình, phải làm gì?

Đáp:
          Theo khoản 1, điều 192 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, việc khám xét chỗ ở chỉ được phép tiến hành trong trường hợp:
- Có căn cứ để nhận định trong chỗ ở có công cụ, phương tiện phạm tội, tài liệu, đồ vật, tài sản do phạm tội mà có hoặc đồ vật, dữ liệu điện tử, tài liệu khác liên quan đến vụ án;
- Việc khám xét chỗ ở cũng được tiến hành khi cần phát hiện người đang bị truy nã, truy tìm và giải cứu nạn nhân.
         Khi tiến hành khám xét chỗ ở, cơ quan tiến hành tố tụng cần theo đúng thủ tục sau:
-Trước khi khám xét, điều tra viên thông báo cho Viện Kiểm sát cùng cấp về thời gian, địa điểm khám xét để cử kiểm sát viên kiểm sát việc khám xét, trừ trường hợp khám khẩn cấp. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc khám xét, nếu vắng mặt thì ghi rõ vào biên bản khám xét.
         Điều 195 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định:
- Khi khám xét phải có mặt người đó hoặc người từ đủ 18 tuổi trở lên cùng chỗ ở, có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn và người chứng kiến.
- Trường hợp người đó, người từ đủ 18 tuổi trở lên cùng chỗ ở cố tình vắng mặt, bỏ trốn hoặc vì lý do khác họ không có mặt mà việc khám xét không thể trì hoãn vẫn tiến hành khám xét nhưng phải có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi khám xét và 02 người chứng kiến.
         Không được bắt đầu việc khám xét chỗ ở vào ban đêm, trừ trường hợp khẩn cấp nhưng phải ghi rõ lý do vào biên bản.
         Khi tiến hành khám chỗ ở, chỗ làm việc, địa điểm những người có mặt không được tự ý rời khỏi nơi đang bị khám, không được liên hệ, trao đổi với nhau hoặc với những người khác cho đến khi khám xong.
         Khi cơ quan điều tra khám xét, đương sự, người nhà nên:
1.Không hoảng sợ, không chống đối. Cam kết hợp tác với điều tra viên.
2.Yêu cầu điều tra viên giải thích lý do khám xét, tội danh bị cáo buộc. Nếu có thể, chủ động đưa những thứ liên quan đến tội danh bị cáo buộc. Không nhất thiết phải đưa những thứ khác và nói nguồn gốc của nó.
3.Kiểm đếm đầy đủ thứ bị thu giữ.
4.Đề xuất giữ lại những thứ là phương tiện kiếm sống. Những thứ như điện thoại, máy tính… đề xuất được copy dữ liệu ổ cứng, số điện thoại.
5.Với giấy tờ, hợp đồng, hóa đơn… đề xuất được photo. Đề xuất trao cho nhà chức trách bản photo sau khi đã xác nhận sao y bản chính.
6.Việc tự  quay lại quá trình khám nhà, chụp lại biên bản khám xét, chụp hình đương sự ... không hề bị cấm trong luật. Tất nhiên, hãy tôn trọng cơ quan tiến hành tố tụng.
7.Sau khi bị thu giữ đồ, giấy tờ… thường xuyên làm việc với cơ quan điều tra xin lại những thứ cần thiết.