• Bài viết của Luật sư Lê Vinh, Trưởng Văn phòng Luật sư Chương Dương, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội -

• 

            Người lao động là người chỉ biết mang sức lao động ra làm thuê cho chủ. Trong nhiều trường hợp, họ không đủ khả năng nhận thức đúng – sai trong công việc chủ bắt làm. Họ có thể chịu sự quy kết và trừng phạt mà không kêu được ai. Người viết lấy hai ví dụ:
-A được nhận vào làm cho một ngân hàng. Ngân hàng giao cho A thẩm định dự án cho vay. A làm đúng quy trình. Sau đó, khách hàng không có tiền trả. Có nhiều đơn thư tố cáo khách hàng. Công an vào cuộc, xem xét mọi thứ, gồm cả các dự án không trả được tiền vay ngân hàng. Họ cho rằng việc vay không trả được đã gây thất thoát và quy trách nhiệm cho những người đã duyệt vay. A bị khởi tố tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng. Khi bị khởi tố đã là 5 năm sau, A đã đi làm cho mấy ngân hàng.
-B,C,D,E là công nhân làm thuê cho một xưởng sản xuất sữa bột. Sữa đã được đặt hàng tại một công ty sản xuất khác rồi đóng vào hộp thiếc, in hạn sử dụng dưới đáy hộp. Sau một thời gian tồn kho, chủ doanh nghiệp lệnh cho công nhân tẩy hạn sử dụng cũ, in hạn sử dụng mới. Lô sữa bột bị bắt và kiểm tra thì thấy sữa bột là giả. B,C,D,E bị xử tù về tội làm hàng giả cho dù không tham gia sản xuất sữa bột.
            Từ hai ví dụ trên cho thấy: Có những công việc rất dễ bị quy chụp phạm tội. Việc quy tội có nhiều nguyên nhân. Ở ví dụ 1 là nguyên nhân công an căn cứ vào hậu quả tiền ngân hàng cho vay không được trả và cho rằng phải có sai phạm mới xảy ra chuyện đó. Ở ví dụ 2 là nguyên nhân công an, Viện Kiểm sát, tòa án không phân biệt hai hành vi: Hành vi làm hàng giả ( làm bột sữa giả đóng vào hộp ) và hành vi tẩy xóa hạn sử dụng.             Hành vi tẩy xóa hạn sử dụng tuy là sai, nhưng do không làm rõ tại sao những người công nhân làm thuê lại tẩy xóa, đồng thời lại bị thúc bách bởi dư luận lên án việc làm hàng giả nên những người này bị oan.
            Cũng từ hai ví dụ trên cho thấy: Chủ sử dụng lao động nên ý thức được sự nguy hiểm trong các công việc mà họ bắt lao động làm. Sự nguy hiểm ở đây là về pháp lý. Người lao động thực hiện công việc theo hợp đồng hoặc theo lệnh chủ, nhưng khi có sai phạm hay hậu quả xảy ra thì chính họ gánh họa, thậm chí gánh hộ tội cho những người họ không bao giờ thấy mặt.
            Một số chia sẻ để chủ sử dụng lao động giúp người lao động tránh được rủi ro về pháp lý đối với những công việc nhạy cảm:
1/Ký hợp đồng lao động với điều khoản: Chủ doanh nghiệp chịu mọi trách nhiệm pháp lý với công việc giao cho người lao động.
2/Không phải hợp đồng lao động nào cũng chi tiết công việc người lao động làm, cũng không phải doanh nghiệp nào cũng ký hợp đồng lao động bằng văn bản với người lao động, vậy nên khi giao cho người lao động những công việc nhạy cảm nên có biên bản bàn giao, phân công công việc, nhật ký công việc… rõ ràng. Trong các văn bản này nên xác định một mục đích của công việc hợp lý, hợp pháp nhất.
3/Một số vị trí như môi giới, tìm kiếm khách hàng, phụ trách kinh doanh đại lý… nên có văn bản giao kết rõ ràng xác định quyền, nghĩa vụ của những người làm vị trí đó.
4/Có nội quy lao động, quy chế làm việc để mô tả công việc mà người lao động rõ ràng nhất để xác định việc cần làm của người lao động đồng thời xác định người sử dụng lao động chịu mọi trách nhiệm pháp lý liên quan đến công việc đó.
5/Khi gặp rắc rối với pháp luật thì hãy đủ dũng cảm, bản lĩnh để nhận trách nhiệm, khai mục đích giao việc nghe hợp lý, hợp pháp từ đó có thể đưa người lao động đến tình trạng vô can.