HÌNH SỰ:BỊ CAN HỎI ĐIỀU TRA VIÊN NHỮNG GÌ ĐỂ HIỂU VÀ HÀNH ĐỘNG ĐÚNG ĐẮN KHI BỊ ĐIỀU TRA?

HÌNH SỰ:BỊ CAN HỎI ĐIỀU TRA VIÊN NHỮNG GÌ ĐỂ HIỂU VÀ HÀNH ĐỘNG ĐÚNG ĐẮN KHI BỊ ĐIỀU TRA?
-Bài viết của Luật sư Lê Vinh, Trưởng Văn phòng Luật sư Chương Dương Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội -
Bị can nên hỏi xem có cách nào tại ngoại không?Bao giờ vụ án được xử?
Bị can nên hỏi xem có cách nào tại ngoại không?Bao giờ vụ án được xử?
            Trong vụ án hình sự, điều tra viên là người lấy lời khai, bị can là người khai. Vị thế này là đương nhiên. Bên hỏi bên trả lời quá rõ ràng. Chuyện bị can hỏi ngược điều tra viên không thể có.
            Thực tế bị can có rất nhiều điều cần được điều tra viên trả lời. Ví dụ: Tại sao bắt tôi? Tôi có tội gì? Làm sao báo về cho nhà tôi? Những ai bị bắt cùng tôi? V.v…Tuy vậy, bị can không thể hỏi điều tra viên những câu đó. Lý do là sự bị động, phụ thuộc của bị can khi bị điều tra trong một vụ án. Điều tra viên là công an, có nhiệm vụ mặc định là điều tra tội phạm, chỉ họ mới được hỏi, tội phạm phải trả lời. Bị can khi bị công an gọi hỏi, hoặc là khi bị tạm giữ ở trong tâm trạng mất phương hướng, bị động, lo sợ. Nhiều người lần đầu tiên làm việc với công an. Họ không biết luật cho mình những quyền gì, và giả sử là biết  - vì hiểu luật, vì đã từng vào tù ra khám – thì họ cũng không dám thử sử dụng những quyền mà luật cho phép khi bị hỏi cung.
            Chiểu theo luật, bị can được quyền biết mình bị khởi tố về tội gì? Tội đó có nội dung thế nào? Bị can cũng cần được giải thích về thời hạn tạm giữ, việc gia hạn, thời hạn tạm giam. Bị can cần nắm được là mình có quyền có luật sư, có quyền không khai những cái dùng để buộc tội mình, quyền được giao kết luận điều tra, phô tô những lời khai của mình và những lời khai buộc tội mình, quyền được giao một bản cáo trạng, quyền được biết vụ án đang ở đâu …
            Việc chấp nhận lối làm việc một chiều của điều tra viên, chỉ có điều tra viên hỏi mà bị can không hỏi lại điều tra viên dẫn đến một số hậu quả: Bị can thiếu thông tin, không rõ mình đang ở giai đoạn nào của cuộc điều tra, không nắm được công an phải chứng minh những gì đề buộc tội từ đó hình thành lời khai phù hợp tự bảo vệ, dễ dàng thừa nhận những tình tiết buộc tội gây ra khó khăn cho người gỡ tội – tức các luật sư sau này.v.v…
            Bị can nên hiểu được mình được phép hỏi điều tra viên những câu hỏi gì? Chia sẻ:
1/Hỏi điều tra viên đã có quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can chưa? Có thể cho xem lệnh tạm giữ, lệnh gia hạn tạm giữ được không? Hỏi điều tra viên rằng anh/chị ta đã được phân công điều tra vụ án đó chưa? ( nếu chưa thì điều tra viên đó không được tiến hành hoạt động điều tra là hỏi cung bạn ).
2/Hỏi điều tra viên bạn bị khởi tố, điều tra về tội gì? Đề nghị giải thích nội dung tội đó. Bạn cần phải biết để buộc tội bạn, công an phải chứng minh được nội dung gì? Bạn cũng cần biết bạn bị truy tố, điều tra theo khoản mấy? Tình tiêt gì?
3/Hỏi cán bộ công an bạn có thể gọi điện về nhà được không? Người nhà của bạn có thể gặp bạn lúc nào? Bạn có thể nhờ người nhà tìm cho một luật sư hay không?
4/Hỏi về việc công an lấy cung có thể ghi âm, ghi hình không? Có thể có luật sư ngồi cạnh không? Có thể gặp riêng luật sư khi bị tạm giữ không?
5/Hỏi điều tra viên khi nào thì việc điều tra kết thúc? Khi nào thì được nhận kết luận điều tra, bản cáo trạng? Khi nào thì tòa xử? Làm gì để được tại ngoại?
6/Yêu cầu điều tra viên thông báo về kết quả điều tra, yêu cầu thông báo về lời khai của những người khác có thể được dùng để buộc tội mình. Hỏi điều tra viên có thể được cung cấp bản cung của bị can, bản cung những ai khai bị can phạm tội.
7/Hỏi cách thực hiện các việc khác nếu như đang bị tạm giam, ví dụ: Ủy quyền cho người quản lý doanh nghiệp thế nào? Ủy quyền tham gia giải quyết tranh chấp về dân sự, kinh doanh – thương mại… như thế nào? V.v…