• Bài viết của Luật sư Lê Vinh, Trưởng Văn phòng Luật sư Chương Dương, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội –

Từ 01/01/2018, việc nghe lén điện thoại được Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 cho phép.
Cụ thể, Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 giành hẳn một chương, chương XVI, quy định về biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.
Điều 223 xác định các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt là:
-Ghi âm, ghi hình bí mật;
-Nghe điện thoại bí mật;
-Thu thập bí mật dữ liệu điện tử.
Những trường hợp công an được áp dụng biện pháp này quy định tại Điều 224:
-Trường hợp phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm về ma túy, tội phạm về tham nhũng, tội khủng bố, tội rửa tiền;
-Tội phạm khác có tổ chức thuộc loại tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Thẩm quyền cho phép áp dụng biện pháp này quy định tại Điều 225:
-Thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân cấp tỉnh.
Thời hạn áp dụng biện pháp này từ 2 tháng đến 20 tháng theo Điều 226.
Thông tin thu được bằng biện pháp này có thể được sử dụng làm chứng cứ vụ án theo Điều 227.
Như vậy, điều luật này thể hiện một thực tế:
-Đã tồn tại phương pháp nghe lén, rộng hơn là phương pháp điều tra đặc biệt. Điều này cũng có nghĩa là tồn tại một lực lượng chuyên làm việc này với những phương tiện chuyên dụng. Lực lượng, phương tiện này có ở tất cả các tỉnh, thành phố.
-Phương pháp nghe lén đã tồn tại từ trước. Giờ đây được luật hóa.
Người viết bài tham gia bào chữa trong một vụ án hình sự về mua bán ma túy. Anh cán bộ điều tra nói thẳng là những vụ như thế này đều xin ý kiến cấp trên và có theo dõi điện thoại. Vụ việc này xảy ra trước ngày 01/01/2018 là thời điểm quy định nghe lén có hiệu lực.
Lẽ nhiên, những thủ tục giấy tờ liên quan đến việc nghe lén trong vụ này đều được bỏ ngoài hồ sơ vụ án. Luật sư tiếp cận chỉ thấy đó là một vụ án thông thường, với đầy đủ quyết định khởi tố, phân công điều tra, khám xét, bắt quả tang …
Ra tòa, bản thân người kiểm sát viên giữ quyền buộc tội cũng không nhắc gì đến việc nghe lén, một điều mà chắc chắn anh biết là được áp dụng trong vụ án này. Anh chỉ nói về việc theo dõi các “ búp sóng “ thì thấy trùng với đường đi của đối tượng vận chuyển và giao nhận ma túy. Hội đồng xét xử chỉ cần biết như vậy là chắc chắn rằng việc truy tố các bị cáo về tội mua bán ma túy là có cơ sở.
Dù sao, do việc nghe lén được tiến hành trước ngày 01/01/2018 là ngày biện pháp này được luật ủng hộ, nên thái độ của cán bộ điều tra, kiểm sát viên là gián tiếp ám chỉ có việc nghe lén này.
Bây giờ, với sự tồn tại của một loạt điều trong luật, việc nghe lén chẳng cần phải che dấu nữa.