• Bài viết của Luật sư Lê Vinh, Văn phòng Luật sư Chương Dương, Đoàn Luật sư Hà Nội -

• 

          Vụ tiếp viên hàng không Nguyễn Thị Bích Hường bị xe Mercedes tông, thương tật 75%, phải xử đi xử lại cho thấy bài học của việc xác định mục tiêu tham gia vụ án, hóa giải thủ đoạn tẩu tán tài sản của đối phương.
         Ngày 30/01/2020, Nguyễn Thị Bích Hường, tiếp viên hàng không Vietnam Airline, bắt xe máy Grab do ông Lê Mạnh Thường chở. Trên đường, xe máy Grab bị xe Mercedes do Nguyễn Trần Hoàng Phong điều khiển, đi quá tốc độ, lấn làn đường, tông phải. Tài xế Grab tử vong. Chị Hường bị thương tật vĩnh viễn 75%. Nguyễn Trần Hoàng Phong được xác định là dương tính với ma túy khi điều khiển ô tô. Vụ việc được xử lý. Trong trại tạm giam, Nguyễn Trần Hoàng Phong kịp bán căn nhà đứng tên mình. Công chứng viên vào trại trợ giúp Phong. Xử sơ thẩm, Phong phải bồi thường 400 triệu cho nhà tài xế Grab, 1,4 tỷ cho chị Hường. Phong còn phải ngồi tù 7 năm rưỡi. Tuy vậy, án bị hủy để điều tra hành vi tẩu tán tài sản của Phong trong việc bán nhà khi đang bị tạm giam.
         Theo luật định thì việc làm trên không có gì bất thường. Công chứng viên, sau khi làm thủ tục với trại giam, vẫn có thể gặp người có tài sản đang bị tạm giam để hợp thức hóa các giao dịch. Trong luật hình sự, hình phạt bổ sung là tịch thu tài sản được áp dụng với một số tội như mua bán ma túy, tham nhũng, buôn lậu... Tội tai nạn giao thông thường không áp dụng hình tịch thu tài sản. Khi người có tài sản đang bị tạm giam có yêu cầu thực hiện giao dịch với sự có mặt của công chứng viên, thừa phát lại, trại giam thường xem xét. Giao dịch không được trại giam cho phép nếu bị can bị truy tố tham nhũng. Đối với tội khác, kể cả mua bán ma túy, nếu không phải dạng ông trùm với số lượng tài sản quá lớn, thì giao dịch chuyển nhượng vẫn có thể tiến hành.
         Vấn đề là: Bị cáo trong tội vi phạm an toàn giao thông vừa phải chịu trách nhiệm hình sự, vừa phải chịu trách nhiệm dân sự. Tòa tuyên Phong bồi thường như vậy. Khi thi hành án, Phong sẽ không mất đồng nào nếu thi hành án xác định Phong không còn tiền. Điều quá dễ xảy ra.
          Vụ việc này gợi ý một cách tiếp cận vụ án của các luật sư phía chị Hường và ông Thường. Có tổng cộng 12 luật sư bảo vệ cho hai người bị hại. Con số giành cho đại gia. Chị Hường là 5. Ông Thường là 7. Với số lượng luật sư như vậy, tòa không thể không xử nghiêm. Phía bị cáo Phong, nếu có luật sư, khó lòng tranh luận với từng người trong nhóm đối phương. Một số trường hợp, bị cáo khi thấy tội rõ ràng, thường không chọn có luật sư. Hoặc chọn luật sư “ ẩn “, tức là luật sư tham gia ở giai đoạn điều tra để thu thập thông tin, tư vấn định hướng, ra tòa không có luật sư. Đây là kiểu lựa chọn đánh vào lòng thương của tòa.
         Cách mà luật sư hình sự thường làm là theo dõi quá trình xử lý vụ án của công an, kiểm sát, tòa án. Phía Phong, khả năng có một luật sư giỏi, tư vấn, thậm chí trực tiếp tham gia giải quyết việc chuyển nhượng tài sản khi thân chủ đang bị tạm giam. Phía chị Hường, có lẽ giống các luật sư bảo vệ quyền lợi cho người bị hại khác,  hay chú tâm tới mức hình phạt mà bị cáo phải chịu. Xác định mục tiêu tham gia vụ án của thân chủ là việc quan trọng. Ngoài số năm tù mà đối phương “ đáng “ phải chịu, còn là vấn đề bồi thường. Cuộc sống của chị Hường có thể tốt hơn nhiều nếu nhận được số tiền bồi thường thỏa đáng từ phía Phong. Đó nên là mục tiêu chính cần xác định. Vấn đề có hay không việc tẩu tán tài sản chưa hẳn quan trọng hơn mục tiêu này.
         Cũng nên hiểu, việc tránh tẩu tán tài sản cũng chỉ là cách để đạt sự bồi thường. Luật sư người bị hại hoàn toàn có thể làm đơn gửi cơ quan điều tra, trại tạm giam… để chặn quá trình mua bán khi việc bồi thường chưa giải quyết. Việc làm khó đối phương này nên kèm theo việc yêu cầu bồi thường thỏa đáng. Luật sư người bị hại, ngoài theo dõi quá trình xử lý vụ việc, còn có thể thêm cả vai trò người đàm phán.
         Một số chia sẻ với người bị hại thiệt hại về sức khỏe, tài sản:
1.Giải quyết vụ án thế nào, xử bị cáo bao nhiêu năm tù là việc của cơ quan pháp luật. Nếu bạn không quá giàu có, vấn đề của bạn là nhận về bao nhiêu tiền.
2.Chẳng có vấn đề gì nếu số tiền bạn nhận về nhiều hơn thiệt hại bạn phải chịu. Bị cáo được giảm án, tha tù trước hạn nếu bạn xin giảm nhẹ cho họ, hay không yêu cầu họ bồi thường. Ai muốn được lợi đều phải trả đúng giá.
3.Sẵn sàng đàm phán. Luật sư của bạn nên là người đàm phán, hướng dẫn bạn để mọi việc diễn ra suôn sẻ.
4.Áp lực bằng cách đơn từ yêu cầu ngăn chặn việc mua bán, tặng cho tài sản gửi đến cơ quan điều tra, trại giam là cách hay.
5.Việc đàm phán gồm cả khi vụ án đang được điều tra, đã xử sơ thẩm, hoặc khi đã có án.