• Bài viết của Luật sư Lê Vinh, Trưởng Văn phòng Luật sư Chương Dương, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội -

• 

          Đối với bị can, bị cáo, hoặc bất cứ người nào lọt tầm ngắm của công an, điều nguy hiểm nhất với họ là bị mớm cung, bức cung, hay thậm chí là dùng nhục hình. Cái cuối cùng bây giờ có vẻ ít. Mớm cung, bức cung, do sự tinh vi của nó, xảy ra cũng không phải ít. Việc mớm cung, bức cung có thể khiến ai đó bị buộc tội, người đó rất có thể chính là người bị mớm cung, bức cung.
          Hỏi cung đúng cách tức là: Điều tra viên đưa ra câu hỏi để bị can trả lời. Bị can có thể trả lời đúng, hoặc sai so với cái xảy ra. Nếu chọn sai để khiến điều tra viên không thể phá án thì bị can sẽ lộ mâu thuẫn. Điều tra viên nắm bắt mâu thuẫn này và hỏi đến khi bị can thấy không thể che giấu được nữa. Lúc này, hoặc bị can khai thật, nhất là khi điều tra viên nói chỉ khai thật, bị can mới được coi là thành khẩn để giảm nhẹ. Hoặc cũng có thể bị can im lặng, thách thức: Tôi chỉ biết có thế, các ông đi mà điều tra. Điều tra viên sẽ dựa vào lời khai, chứng cứ khác để phá án.
          Mớm cung là việc điều tra viên gợi ý cho bị can cách khai theo ý điều tra viên. Ví dụ: A ăn cắp xe máy bán cho B. B bị công an phát hiện là sử dụng xe máy ăn cắp và khai A bán cho mình. Công an bắt A. Đầu tiên A khai không nhớ đặc điểm xe đã bán hoặc đã bán cho ai. Giả sử cái xe bị mất cắp là SH màu đỏ đun. Công an cần lời khai của A rằng đã lấy đúng cái xe có đặc điểm như vậy và bán cho B. Việc mớm cung trường hợp này có thể là:
- Hỏi liên tục, trong câu hỏi chứa đựng sẵn câu trả lời, bị can chỉ cần trả lời “ đúng, đúng “. Sau đó viết bản cung chuẩn. Hỏi: Khoảng 9 giờ tối qua anh đi ăp cắp xe máy đúng không? – Đúng; Anh ăn cắp xe SH phải không? – Đúng; Xe màu đỏ đun? – Đúng; Anh bán cho B ở … lấy n tiền phải không? – Đúng. Sau đó, bản cung có thể viết: Hỏi: Anh cho biết tối hôm qua anh đi đâu? Làm gì? – Trả lời: Tối hôm qua, từ 7 giờ đến 9 giờ tôi ở…, đến 9 giờ tôi đến …với mục đích thấy ai sơ hở thì lấy tài sản…
- Hỏi và gợi ý trả lời. Sau đó viết bản cung. Hỏi: Anh có nhớ loại xe, biển số, màu xe không? – Tôi nhớ là SH, màu gì tôi không nhớ, hình như màu xám – Không đúng, màu sáng hay sậm màu? – Hình như sậm màu – Rồi, sậm màu, vậy SH sậm màu có những màu gì? – Màu đỏ đun – Vậy là cái xe anh lấy là SH màu đỏ đun…
- Cho bị can nhận mặt, nhìn tận mắt tang vật. Trong ví dụ trên, điều tra viên có thể cho A gặp B với cái xe SH ăn cắp. Lúc đó, có thể hỏi B: Anh B, đây có đúng là người bán xe máy cho anh? – Đúng – Đúng cái xe này chứ - Đúng. Hỏi A: Đúng anh bán xe máy cho anh này không? – Thưa, tôi không nhớ! – Không nhớ sao người ta lại nói là bán cho anh? Người ta vu oan cho anh hả? – Không. Tôi không nhớ mặt, chỉ nhớ người anh ấy dong dỏng cao như anh này – Coi như anh bán cho anh này vì anh nhận ra dáng người anh ấy. Anh ấy cũng thừa nhận mua xe ăn cắp từ anh rồi.
          Trong tình huống trên, nếu A xác định khai thật, anh ta chỉ cần nói: Vào ngày n, lúc x giờ, tôi đi đến khu vực D để xem ai có sơ hở gì thì lấy. Tôi thấy một chiếc xe SH, chỉ nhớ sậm màu, không khóa cổ khóa càng. Tôi lấy chiếc xe đó và bán cho một người tôi biết qua mạng, được khoảng m tiền. Tôi không nhớ mặt, chỉ nhớ cao dong dỏng. Cái xe tôi không nhớ màu gì vì thời gian lâu, quanh thời gian đó tôi cũng bán hai chiếc xe tay ga nữa cũng sậm màu.
          Bức cung không tinh vi bằng mớm cung. Có thể nội dung bản cung được chuẩn bị từ trước. Điều tra viên ép bị can phải chấp nhận bản cung đó, nếu không có thể xử lý thêm tội nào đó, hoặc xử lý người nhà bị can.
         Hậu quả của mớm cung, ép cung là rõ ràng. Trong các ví dụ trên, nếu A nói không nhớ đặc điểm xe máy, không nhớ bán cho ai thì cơ quan điều tra sẽ phải tìm các chứng cứ khác để quy tội A. Một khi A khai đúng những gì được mớm, việc quy tội A thật đơn giản.
          Vậy, làm gì để tránh bị mớm cung, bức cung?
1/Nếu có luật sư ngồi cạnh bị can khi điều tra viên hỏi cung, thì việc mớm cung, bức cung không thể xảy ra. Luật sư cũng có thể hướng dẫn khai báo có lợi nhất.
2/Trước khi trả lời câu hỏi của công an, hãy yêu cầu giải thích lý do mình bị triệu tập, nội dung tố cáo, điều luật áp dụng để truy tố, điều tra mình, cần chứng minh điều gì để truy tố tội danh đó, quyền được im lặng trong trường hợp nào, đề nghị đặt camera quay lại toàn bộ quá trình khai báo.
3/Không nhất thiết phải nghĩ ra một kịch bản không giống với những gì đã xảy ra để kể với điều tra viên. Bạn không lừa được ai! Khi đuối lý, bạn dễ dàng khai mọi thứ. Luật cho phép từ chối khai nếu nội dung lời khai có thể dùng để buộc tội mình.
4/Nếu bạn xác định khai sự thật, hãy khai những gì mà bạn biết, nhớ đến đâu khai đến đó. Nếu không nhớ, hãy nói thẳng: Tôi không nhớ chi tiết việc này cho nên không có gì để khai.
5/Từ chối khai theo nội dung mà điều tra viên chuẩn bị. Yêu cầu điều tra viên đính chính lại các nội dung đã được ghi trong bản cung nếu thấy sai trái.