• Bài viết của Luật sư Lê Vinh, Trưởng Văn phòng Luật sư Chương Dương, Đoàn Luật sư Hà Nội -
• 

Luật cho phép một bị can được nghe giải thích bị khởi tố tội gì. Giải thích gồm cả việc giải thích điều luật. Thao tác giống giáo viên dạy luật cho sinh viên. Nghĩa là điều luật có mấy khung? Người bị quy vào điều đó phải làm những cái gì? Tại sao quy bị can khung đó? Bị can thường không biết để mà hỏi. Trong khi theo thiển nghĩ của người viết bài, chẳng có gì sai nếu ngoài việc yêu cầu giải thích luật, bị can còn có thể hỏi nhưng thứ khác có liên quan: Thời hạn tạm giam của tôi chừng bao nhiêu? Bao giờ tôi ra tòa? Làm gì để tại ngoại? Tôi đang uống thuốc có gửi được vào cho tôi không? Tình tiết giảm nhẹ của tôi là gì? …
          Thực tế, một bị can khi bị bắt thường nỗ lực nghe ngóng, tăng cường nắm tình hình, cố gắng kịp thời đối phó. Bị can thường đoán xem công an đã biết những gì, bằng cách rà lại các việc đã làm xem có thể lộ ở đâu, ai có thể bị bắt và khai gì. Bị can có thể không khai gì, hoặc khai nhỏ giọt, khai cái không có thật hoặc không quan trọng nhằm lạc hướng điều tra viên.
          Việc này thực ra là thừa. Bị can có loanh quanh thế nào thì công an cũng tìm ra sự thật. Công an được đào tạo bài bản, có kinh nghiệm, có người để thu thập, kiểm tra thông tin. Bị can lại bị động, đơn lẻ, thiếu thông tin. Những thứ khác như là yêu cầu giải thích luật, im lặng, yêu cầu luật sư… bị can lại quên mất.
          Luật hình sự mô tả những hành vi bị coi là tội phạm. Công an phải chứng minh bị cáo thực hiện hành vi đó thì việc kết tội mới thành công. Như vậy, khi được nghe giải thích tội nào có thể áp dụng cho mình, bị can hiểu ngay công an phải tìm kiếm những gì trong vụ việc của mình. Từ đó, bị can hiểu nên khai gì, không nên khai gì. Ngay cả khi xác định từ chối khai, điều này vẫn được luật cho phép, bị can có thể từ chối khai cái có thể dùng buộc tội mình. Những lời khai này có thể là khai mình đã làm gì, người khác cùng mình làm gì. Từ việc người khác bị khai, công an tìm hiểu qua người đó và sẽ rõ bị can làm gì.
          Một số chia sẻ để bị can thực hiện quyền của mình: Được giải thích luật về tội mà mình đang bị quy kết:
1/Hỏi điều tra viên tội danh có thể áp dụng cho mình. Đề nghị đọc từ luật hình sự. Đề nghị giải thích hành vi mà tôi đó mô tả, các khung hình phạt, giải thích tại sao mình bị quy ở khung đó, yêu cầu giải thích tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ. Hỏi về thời hạn điều tra bao lâu.
2/Tội danh ban đầu chưa hẳn đã là tội danh dùng để truy tố bị can ra trước tòa. Bị can có thể bị thay đổi tội danh. Trường hợp này, ngoài việc yêu cầu giải thích điều luật, bị can nên coi đây là cơ hội có lời khai có lợi. Nên xem xét, và nếu cần tuyên bố không công nhận những lời khai trước đó khi vẫn còn tội danh cũ. Tội danh mới cần lời khai mới. Tất nhiên bị can nên có nội dung khai mới để có thể chiến đấu trước tòa.
3/Nên yêu cầu điều tra viên giành một buổi chỉ để giải thích tội danh. Sau khi chắc chắn hiểu người ta cần phải chứng minh gì mới có thể kết tội mình, bị can nên tự trấn tĩnh, lên một phương án khai phù hợp. Tất nhiên là chỉ có thể làm việc này tại những buổi làm việc khác.
4/Ngoài việc hỏi về tội danh mình bị truy tố, bị can nên hỏi về tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, thủ tục bồi thường cho bị hại, thời hạn giam, bao giờ thì xử, giải quyết các việc dang dở trong cuộc sống, công việc như thế nào khi bị điều tra…
5/Nói chung cùng việc yêu cầu giải thích luật, bị can nên có luật sư. Luật sư sẽ phân tích thế pháp lý của bị can, cùng bị can xây dựng phương án khai báo có lợi nhất.
------------
Trên đây là hướng dẫn dựa trên kinh nghiệm hành nghề của luật sư trong vụ việc cụ thể. Với mỗi vụ việc, luật sư cần tìm ra cách thức can thiệp phù hợp. Nếu bạn có thắc mắc về vấn đề bài viết đưa ra, hoặc các vướng mắc pháp lý nói chung, hãy email cho chúng tôi: luatsulevinh@gmail.com, hoặc gọi điện theo số: 0912018856. Chúng tôi trả lời mail, giải đáp trên điện thoại miễn phí và không giới hạn thời gian.