Hỏi: Tôi nghe nói đến việc cơ quan điều tra phải lắp camera ở phòng hỏi cung và phải ghi hình nếu bị can có yêu cầu. Việc này được quy định thế nào? Thực hiện điều này có lợi gì cho bị can?Bị can thực hiện nó thế nào?
Trả lời
     Yêu cầu quan trọng nhất trong điều tra án là khách quan. Nghĩa là: Cơ quan tiến hành tố tụng không được can thiệp vào quá trình điều tra nhằm làm thay đổi bản chất vụ án. Cách can thiệp là mớm cung, bức cung, dùng nhục hình. Nó đã gây ra nhiều vụ án oan sai.
     Để tránh tình trạng trên, pháp luật quy định việc ghi âm, ghi hình có âm thanh trong quá trình điều tra. Quy định nằm trong Thông tư liên tịch số 03/2018/TTLT-BCA-VKSNDTC-TATC-BQP của Bộ Công an – Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao – Tòa án Nhân dân Tối cao – Bộ Quốc phòng hướng dẫn về trình tự, thủ tục thực hiện ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh; sử dụng, bảo quản, lưu trữ kết quả ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Một số nội dung quan trọng của văn bản này:
-Điều tra viên có quyền quyết định áp dụng việc lấy lời khai dưới hình thức ghi âm, ghi hình có âm thanh.
-Sau khi được bố trí phòng chuyên dụng, điều tra viên thông báo cho bị can biết về việc ghi âm, ghi hình khi lấy lời khai. Việc thông báo này phải được ghi vào biên bản làm việc mà điều tra viên lập.
-Điều tra viên bắt đầu ghi âm, ghi hình bằng cách nhân nút bắt đầu. Điều tra viên phải đọc to thời gian bắt đầu và ghi vào biên bản. Khi hỏi cung, nếu tạm dừng thì điều tra viên phải đọc thời gian tạm dừng, nêu rõ lý do tạm dừng, ấn nút tạm dừng và ghi vào biên bản. Khi tiếp tục làm việc cũng phải đọc rõ thời gian tiếp tục làm việc và ghi vào biên bản. Khi kết thúc buổi làm việc, điều tra viên cũng phải thông báo cho bị can buổi làm việc kết thúc, đọc thời gian kết thúc và ghi vào biên bản.
-Trường hợp không bố trí được phòng chuyên dụng, thiết bị kĩ thuật phục vụ việc ghi âm, ghi hình không đáp ứng, nếu bị can yêu cầu dừng buổi làm việc thì điều tra viên phải dừng. Việc này phải ghi rõ vào biên bản, có xác nhận của cán bộ chuyên môn.
-Băng ghi hình, băng âm thanh được sử dụng khi:
+Tại phiên tòa, hội đồng xét xử thấy cần kiểm tra công khai các chứng cứ.
+Khi có đề nghị của điều tra viên, kiểm sát viên.
+Khi bị can tố cáo bị mớm cung, bức cung, dùng nhục hình.
     Như vậy, việc ghi âm, ghi hình khi lấy lời khai là cách để đảm bảo bị can không bị mớm cung, bức cung, dùng nhục hình.
     Để tận dụng quy định ghi âm, ghi hình khi hỏi cung, bị can nên yêu cầu được ghi âm, ghi hình khi hỏi cung; yêu cầu xem lại đoạn ghi âm ghi hình; ra tòa, bị cáo có thể yêu cầu xem lại việc gh âm, ghi hình.