Hỏi: Khi kháng cáo, bị cáo nên kháng cáo thế nào?
Trả lời
Kháng cáo là việc người tham gia tố tụng không đồng ý với bản án hoặc quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật của tòa án và yêu cầu tòa án cấp trên giải quyết theo thủ tục phúc thẩm. Việc kháng cáo phải được thực hiện bằng văn bản.
Điều 331 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015 quy định bị cáo có quyền kháng cáo. Ngoài ra, người đại diện, người bào chữa có quyền kháng cáo để bảo vệ quyền lợi của người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về thể chất và tâm thần mà mình đại diện hay bào chữa.
Điều 332 quy định về thủ tục kháng cáo như sau:
“...
1. Người kháng cáo phải gửi đơn kháng cáo đến Tòa án đã xét xử sơ thẩm hoặc Tòa án cấp phúc thẩm.
Trường hợp bị cáo đang bị tạm giam, Giám thị Trại tạm giam, Trưởng Nhà tạm giữ phải bảo đảm cho bị cáo thực hiện quyền kháng cáo, nhận đơn kháng cáo và chuyển cho Tòa án cấp sơ thẩm đã ra bản án, quyết định bị kháng cáo.
Người kháng cáo có thể trình bày trực tiếp với Tòa án đã xét xử sơ thẩm hoặc Tòa án cấp phúc thẩm về việc kháng cáo. Tòa án phải lập biên bản về việc kháng cáo theo quy định ...
Tòa án cấp phúc thẩm đã lập biên bản về việc kháng cáo hoặc nhận được đơn kháng cáo thì phải gửi biên bản hoặc đơn kháng cáo cho Tòa án cấp sơ thẩm để thực hiện theo quy định chung.
2. Đơn kháng cáo có các nội dung chính:
a) Ngày, tháng, năm làm đơn kháng cáo;
b) Họ tên, địa chỉ của người kháng cáo;
c) Lý do và yêu cầu của người kháng cáo;
d) Chữ ký hoặc điểm chỉ của người kháng cáo.
3. Kèm theo đơn kháng cáo hoặc cùng với việc trình bày trực tiếp là chứng cứ, tài liệu, đồ vật bổ sung (nếu có) để chứng minh tính có căn cứ của kháng cáo.
...”
Điều 333 quy định bị cáo có quyền kháng cáo bản án sơ thẩm trong 15 ngày kể từ ngày tuyên án. Với bị cáo vắng mặt tại tòa thì thời hạn kháng cáo tính từ khi người đó nhận được bản án hoặc từ bản án được niêm yết.
Trường hợp bị cáo kháng cáo quá hạn, kháng cáo vẫn có thể được chấp nhận nếu bị cáo có bản tường trình về trở ngại khách quan đã gặp phải dẫn đến việc quá hạn.
Luật định là vậy. Thực tế bị cáo phải lựa chọn giữa kêu oan hay đề nghị giảm án khi kháng cáo. Tòa cấp trên thường căn cứ vào lựa chọn của bị cáo để xử. Tòa án thường kiểm tra xem có chứng cứ mới, tình tiết mới xuất hiện tại phiên tòa phúc thẩm hay không để xét giảm án, tuyên trả hồ sơ điều tra bổ xung, thậm chí là tuyên vô tội. Việc bị cáo lựa chọn kêu oan hay đề nghị giảm án quyết định cách thức bổ xung chứng cứ, tình tiết mới tại phiên tòa phúc thẩm. Nếu kêu oan, bị cáo cần tìm ra chứng cứ mới chứng minh mình bị oan, giải thích chứng cứ này. Nếu không tìm ra chứng cứ mới, bị cáo nên trung thành với quan điểm cho rằng mình đã bị oan.
Nếu đề nghị giảm án, bị cáo nên chứng minh mình đã nỗ lực khác phục hậu quả như mô tả trong bản án sơ thẩm. Bị cáo cũng có thể trình cho tòa chi tiết về nhân thân tốt, huy chương, giấy khen ... của những người thân thích như bố mẹ, anh chị em, hoặc của chính bị cáo.
Đơn kháng cáo cũng không cần quá chi tiết, nhất là mẫu đơn kháng cáo có sẵn trong các trại tạm giam thường rất ít chỗ để trình bày chi tiết. Thực chất chỉ cần ghi vào đơn: Tôi kháng cáo toàn bộ bản án, đề nghị tuyên tôi vô tội; hoặc: Tôi kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt là tòa có thể xem xét.