Hỏi: Chúng tôi dự định mua một diện tích nhà đất có giấy tờ. Sau khi tìm hiểu, chúng tôi được một người giới thiệu là nhà đất anh ta có Sổ Đỏ và ngỏ ý muốn bán. Sau khi kiểm tra Sổ Đỏ, chúng tôi thấy đất tuy được cấp Giấy Chứng nhận Quyền Sử dụng đất nhưng nhà trên đất lại không có giấy phép xây dựng. Chúng tôi nên làm thế nào để việc mua bán an toàn nhất có thể?
Trả lời:
     Trong dân gian vẫn hay dùng cụm từ “ nhà đất có Sổ Đỏ “. Thực chất, với nhà đất, có hai thứ quyền: quyền sở hữu đối với nhà và quyền sử dụng đối với đất. Giấy tờ nhà đất hợp pháp theo luật hiện hành ghi nhận hai thứ quyền này. Tên gọi của giấy tờ này là Giấy Chứng nhận Quyền Sở hữu Nhà và Quyền Sử dụng Đất. Do có hoa văn mầu hồng, nên chính xác ra, giấy tờ nhà đất phải gọi là Sổ Hồng. Sổ Đỏ là tên gọi của loại giấy tờ đất đai chỉ ghi nhận quyền sử dụng đất. Loại giấy tờ này có mầu đỏ.
     Việc mua bán nhà đất gồm mua bán quyền sở hữu căn nhà và quyền sử dụng đất gắn liền. Với loại nhà đất có Sổ Hồng, hợp đồng mua bán thường được lập tại phòng công chứng.
     Với loại đất có Sổ Đỏ, ở trên có nhà, hợp đồng mua bán vẫn được lập tại phòng công chứng, nhưng với nội dung là chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Có nhiều lý do để bên bán chưa được ghi nhận là có quyền sở hữu với nhà, ví dụ: nhà không có giấy phép xây dựng, nhà xây trên diện tích đất vườn, nhà xây từ thời điểm mà khi xây dựng không cần cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép ( một số khu vực hiện là các huyện, hoặc trước là huyện giờ thành quận ở Hà Nội thuộc dạng này ), hoặc đơn giản nhà đất ở nông thôn. Do chưa được công nhận quyền sở hữu nhà, nên công chứng viên sẽ không đưa nội dung mua bán nhà vào hợp đồng.
     Nếu các bạn không có thỏa thuận gì với người bán về nhà, tranh chấp vẫn có thể xảy ra, ví dụ nhà thuộc sở hữu chung của nhiều thành viên trong gia đình, một trong các thành viên không đồng ý bán.
     Cách tốt nhất để giảm thiểu tranh chấp là: Bạn và người bán nên lập hợp đồng riêng rẽ liên quan đến chuyển quyền sở hữu với nhà. Hãy hỏi người bán xem có tranh chấp nhà với ai không. Hãy xác định nguồn gốc căn nhà. Hỏi người bán có anh chị em, hay con cái trên 18 tuổi là ai, ở đâu và chắc chắn những người này đồng ý bán nhà. Tìm hiểu khả năng được nhà nước thừa nhận có quyền sở hữu với nhà, tức là sau khi mua có thể có Sổ Hồng không. Nếu có thì xác định chi phí này ai chịu. Mô tả diện tích căn nhà, nếu có thể thì yêu cầu công ty đo đạc đến để đo đạc, kẻ vẽ. Khi ký hợp đồng này, đảm bảo tất cả những người có quyền sở hữu với căn nhà như anh chị em thuộc hàng  thừa kế, nếu căn nhà có nguồn gốc bố mẹ để lại và chưa chia, hoặc con trên 18 tuổi đặt bút ký. Về giá thì xác định giá trị thật căn nhà trong hợp đồng.